مطالعه اثر تقویمی بر بازارهای مالی - قسمت سوم(پایانی)

اثر ماههای خاص قمری و اثر ماه رمضان
در ماه رمضان همزمان با کاهش روند رو به رشد فعالیت های اقتصادی و عملیات سفته بازی مسلمانان، تعداد
معاملات در بازارهای مالی کاهش می یابد. شاید یکی از دلایل این کاهش را می توان بنا به یافته های آقای محسن
فاضل سعید و « . الحاجی به حرام بودن قمار در سال 2004 مطالعاتی را در بازار سهام 4 اسلام نسبت داد
همکارانش » عربستان -که بزرگترین بازار سهام کشورهای اسلامی با ارزشی درحدود 231 میلیارد دلار است-
انجام دادند. در این بررسی از مدل گارچ که از مدلهای سری های زمانی است جهت آزمون تأثیر ماه رمضان بر
تغیر بازدهی سهام استفاده شد. یافته های مطالعات آنها حاکی از این بود که میانگین بازده سهام در این ماه تغییر
چندانی با سایر ماه های قمری نداشته است و این در حالی است که میزان نوسان پذیری بازده های سهام در این
ماه بشدت کاهش می یابد.
نتیجه گیری
با توجه به یافته های پژوهش از آزمون اثرات تقویمی بی قاعدگی های بازار بر بورس اوراق بهادار تهران نتایج ذیل
حاصل شده است :
یافته های پژوهش نشان می دهد اسفند ماه در بورس اوراق بهادار تهران، هیچگونه تغییر غیر عادی بر حجم
معاملات ماهانه و بازدهی کل بازار رخ نمی دهد و سرمایه گذاران شاهد پدیدة غیرعادی در این ماه نیستند. علاوه
بر آن حجم معاملات در تیرماه نسبت به سایر ماه ها کمتر است، لیکن تأثیر این ماه بر بازدهی ماهانه بازار، اثری
معنادار نبوده و نمی توان آن را تأیید کرد. می توان یکی از عواملی که باعث ایجاد چنین اثری در تیر ماه می شود
را بسته بودن نماد بسیاری از شرکت های بورسی جهت برگزاری مجمع عادی سالیانه عنوان کرد که سبب کاهش
حجم معاملات در این ماه می شود .
همچنین یافته ها نشان می دهد که حجم معاملات در فروردین به صورت معناداری منفی است و همچنین میزان
بازدهی کسب شده در این ماه نیز منفی می باشد. بر این اساس بر خلاف اثر آغاز سال میلادی که معمولاّ از آن
به عنوان پدیدهای در جهت افزایش بازدهی غیرعادی بازار و نیز افزایش حجم معاملات یاد می شود، این اثر در
بازار سرمایه ایران در جهت عکس اثر ژانویه بوده و می توان یکی از عوامل شکل گیری اثر فروردین ماه را عدم
تحرک لازم در بورس اوراق بهادار طی روزهای آغازین سال و تعطیلات چند روزه بازار در ابتدای سال دانست .
بنابر یافته های پژوهش در مرداد ماه شاهد کاهش بازدهی بازار می باشیم. دلیلی که می توان برای این تغییر
غیرعادی بازدهی عنوان کرد این است که جهت محاسبه بازدهی از شاخص کل استفاده شده است و چون در
شاخص کل تعدیلات تقسیم سود پس از برگزاری مجمع عادی سالیانه صورت نمی پذیرد، کاهش قیمت سهام
منجر به کاهش شاخص کل بورس می شود که به منظور بررسی دقیق تر این اثر لازم است در جهت محاسبه
بازدهی ماهانه از شاخص بازده نقدی و قیمت استفاده شود . یافته ها، نشان می دهد در ماه محرم که اولین ماه
قمری است، شاهد کاهش حجم معاملات و انحراف معیار بازدهی ماهانه بازار هستیم. که از این پدیده می توان به
5
عنوان یک اثر تقویمی در بازار سرمایه ایران یاد کرد. و شاید یکی از دلایل اصلی وجود چنین اثری در بورس تهران
را به الگوی خاص سرمایه گذاری در مناسبات مذهبی در ایران نسبت داد. در ماه رمضان بورس تهران با هیچ گونه
پدیده غیر عادی در حجم معاملات، بازدهی ماهانه و نوسان پذیری بازدهی همراه نیست. لذا نمی توان اثر رمضان
را با شواهد موجود در بازار سرمایه ایران تأیید کرد .
همچنین در برخی از ماه های شمسی و قمری شاهد معنادار بودن برخی از تغییرات غیرعادی در متغیرهای وابسته
میباشیم که این تغییرات عبارتند از :
-1 افزایش غیرعادی بازدهی ماهانه در خرداد ماه
-2 کاهش غیرعادی بازدهی ماهانه در ماه صفر
-3 افزایش غیر عادی بازدهی ماهانه در ربیع الثانی، و شعبان
-4 افزایش نوسان پذیری غیرعادی بازدهی ماهانه در ماه های رجب و ذی الحجه
آنچه در مجموع می توان بیان داشت این است که به دلیل وجود اثرات غیر عادی ذکر شده مانند اثر فروردین، تیر
ماه و نیز اثر ماه محرم و سایر اثرات ماهانه، الگوی خاصی در رفتار بازار وجود دارد که شناسایی و بهره گیری از
روند این الگوها، سرمایه گذاران را در جهت کسب بازدهی های غیرعادی یاری می رساند.
منابع :
-1 بررسی تاثیر ایام هفته بر شاخص صنایع کلیدی بازار بورس تهران ) ) بهنام شاه مرادی و همکاران ، 1386
-2 بررسی الگوی تغییرات فصلی در بورس اوراق بهادار تهران )رضا راعی (