بررسی رابطه نقدینگی بازار سرمایه و آزاد سازي بازار مالی - مقاله ای به قلم استاد رامین سبلانی

چکیده

امروزه اهمیت آزادسازیهای اقتصادی و تقویت بازارهای مختلف ملی و جهانی بر کسی پوشیده نیست. در ادبیات اقتصادی نیز همواره بر ایجاد ثبات و رشد پایدار از طریق توسعه مالی تاکید می شود. آزاد سازی اقتصادی و تقویت بازارهای مالی نقش مهمی در رشد اقتصادی ایفا می کنند. به همین دلیل است که در ادبیات اقتصادی همواره بر ایجاد ثبات و رشدی پایدار از طریق توسعه‌ی مالی تأکید می‌شود. در چند دهه اخیر کشورهایی که از درجه باز بودن مالی بیشتر و بازارهای مالی توسعه یافته تری برخوردارند، رشد اقتصادی سریع تری را تجربه کرده اند. نگرش ساده به بازارهای مالی، سبب شده است که برخی افراد آن را تنها به عنوان عامل سود یا زیان ناشی از نوسان قیمت دارایی­های مالی تصور کنند، در حالی­که تأثیر بخش مالی بر اقتصاد آنچنان مهم است که امروزه اعتقاد بر این است که بدون داشتن یک بخش مالی کارا نمی­توان به رشد اقتصادی دست یافت.

در این مقاله با روش توصیفی  و مطالعات کتابخانه ای بدنبال آن هستیم که با توجه به اهمیت موضوع ابتدا تعاریفی از بازار مالی و بازار سرمایه ارائه شود و سپس به بررسی رابطه آزاد سازي بازار مالی و  نقدینگی بازار سرمایه بپردازیم .

واژگان كليدي: نقدینگی، بازار سرمایه، آزادسازی بازار مالی

 *******

 مقدمه

در ادبيات اقتصادي همواره بر ايجاد ثبات و رشد پايدار از طريق توسعه ي مالي تأكيد ميشود. سيستم مالي يكي از مهمترين اركان هر اقتصاد است، زيرا خدماتي ارائه ميكند كه بدون آن يك اقتصاد مدرن قادر به انجام وظايف خود نيست و مهمترين آن وظايف شامل عرضهي اعتبار، سازوكار پرداختها و پساندازها است. رشد اقتصادي از بحث برانگيزترين مفاهيم اقتصادي بوده است. ايران و ساير كشورهاي صادركننده ي نفت عليرغم ثروت زياد و درآمدهاي سرشار حاصل از صادرات نفت بازارهاي مالي توسعه يافته اي ندارند به همين دليل نقدينگي حاصل از تبديل درآمدهاي دلاري به پول واحد ملي از كانالهاي مختلف وارد اقتصاد مي شود و شناخت اين كانالها و نحوه تأثيرگذاري آنها و هدايت آنها به سمت توليد راهگشاي رشد اقتصادي سريعتر اين كشورها خواهد شد (طيبي و همكاران،1388 :58)

تحرك سرمایه ویژگی خاص بازارهاي مالی جهان است . بسیاري از کشورها به سرمایه گذاران خارجی اجازه ورود به بازار سرمایه را صادر نموده اند. بنابراین براي دولتمردان و سرمایه گذاران مهم است که اثر آزادسازي بازار مالی را بر عملکرد بازار سرمایه بررسی نمایند. به عنوان مثال مهم است مشخص شود که آیا آزاد سازي بازار مالی سوداگري را افزایش می دهد ؟ همچنین آیا آزاد سازي بازار مالی بی ثباتی بازار داخلی را کاهش می دهد و یا اینکه آن را نسبت به شوکهاي خارجی آسیب پذیر می سازد.بازار مالی به خصوص بازار سرمایه جایگاه خاص و ویژه اي در کشورهاي در حال توسعه و توسعه یافته، دارد. ساختار مناسب اقتصادي ) رشد اقتصادي بالاتر و ثبات اقتصاد کلان (، تغییرات ساختاري و تغییرات سیاستی خاص ( تغییر ساختار مالی و آزاد سازي حساب سرمایه )از اهداف رشد اقتصادي کشورها است .جهانی شدن بازار مالی یعنی انتقال فعالیتهاي بازار سرمایه از خارج به داخل ممکن است باعث افزایش جریان سرمایه در بین کشورها شود.

همچنین جهانی شدن بازار مالی امکان دسترسی بازار داخلی را به سرمایه هاي بازار خارجی فراهم می نماید و می تواند منجر به تخصیص بهتر منابع و توسعه بازار مالی شود. یکی از مشخصه هاي آزادسازي بازار مالی ورود سرمایه گذاري مستقیم خارجی می باشد(احمدیان و تقوی، 1390 :188) در این مقاله رابطه آزاد سازي بازار مالی و نقدینگی بازار سرمایه بررسی شده است.

بحث و نتيجه‌گيري

 طبق نظريه مزيت نسبي ريكاردو دو كشور با وارد كردن كالايي كه در آن مزيت مطلق كمتري دارند و صادركردن كالايي كه در آن مزيت مطلق بيشتري دارند مي توانند رشد خود را افزايش دهند. با گشودن بازارهاي مالي بر روي سرمايه هاي خارجي، دسترسي به سرمايه ها به طور مستقيم افزايش يافته و هزينه هاي آن براي افراد متمايل به سرمايه گذاري در فعاليتهاي توليدي كاهش مي يابد. تجارت آزاد از طريق كاهش فساد نيز به افزايش رشد اقتصادي مي انجامد. تعرفه هاي بالا زمينه بروز فساد را فراهم ميسازد؛ زيرا واردكنندگان انگيزه بالايي براي پرداخت رشوه به مأموران گمركي به منظور قاچاق كالاها دارند. لذا جاي تعجبي ندارد كه كشورهايي كه تجارت بين المللي را محدود مي كنند به فساد بيشتر دچار مي شوند.

بر اساس نظریه هاي اقتصاد کلان، انباشت سرمایه یکی از عوامل مفید و مؤثر بر رشد اقتصاد ملی می باشد. بازارهاي مالی یکی از روش هاي فرایند تشکیل سرمایه می باشد که نقش به سزایی در جمع آوري پس اندازهاي کوچک و بزرگ، بهینه سازي گردش منابع مالی و هدایت آنها به سوي مصارف و نیازهاي سرمایه گذاري د ر بخش هاي مولد اقتصادي دارند. بازار بورس با کاهش ریسک و تجهیز و تخصیص مناسب منابع، به خوبی می تواند به افزایش سرمایه گذاري و رشد اقتصادي کمک نماید.برخی مطالعات بیانگر این است که آزاد سازي بازار مالی و ورود سرمایه گذاري خارجی می تواند مکمل سرمایه هاي داخلی باشد و در صورتیکه کشوري داراي بازار سرمایه توسعه یافته باشد می تواند به خوبی از ورود سرمایه گذاري خارجی براي تأمین منابع مالی پروژه هاي داخلی استفاده نماید.

همچنین ورود سرمایه گذاري مستقیم خارجی می تواند نقدینگی بازار سرمایه را افزایش دهد.  با توجه به نقش مهم سرمایه گذاري مستقیم خارجی، کشورها براي جذب این نوع سرمایه تلاش می کنند. در واقع بازار جهانی جذب این سرمایه ها، بسیار رقابتی است. این رقابت به ویژه میان کشورهاي در حال توسعه با توجه به لزوم دستیابی سریع به توسعه و کمبود منابع مالی بیشتر است. این گونه کشورها به دنبال جذب انواع سرمایه هستند و بدین منظور تمهیدات گوناگونی براي جذب این نوع سرمایه ها به کار می برند.

به نظر می رسد بهتر است راه اندازي بورس بین المللی مدنظر قرار گیرد . البته باید دقت نمود که کشور چه مقدار در جذب سرمایه گذاري خارجی موفق بوده است. از دلایل عدم موفقیت سرمایه گذاري خارجی در بورس می توان به مقررات موجود در این زمینه اشاره نمود. یکی از مقررات موجود عدم فروش یک سهم خریداري شده توسط سرمایه گذار خارجی تا سه سال است . همچنین اطلاع رسانی شفاف به سرمایه گذاران خارجی می تواند در جذب آنها در بورس کمک نماید . لذا ضروري است ضمن تسهیل مقررات براي حضور سرمایه گذاران خارجی، اقدامات لازم براي اطلاع رسانی نیز صورت پذیرد. بهتر است براي جذب سرمایه گذاري مستقیم خارجی اقدامات لازم براي بهبود و تسهیل روابط بین الملل صورت گیرد تا ضمن بهره گیري از مزایاي روابط بین الملل بتوان سرمایه مورد نیاز داخلی را فراهم نمود.

منابع

-احمدیان،اعظم، تقوی، مهدی،1390، اثر آزاد سازي بازار مالی بر نقدینگی بازار سرمایه،مجله دانش مالی تحلیل اوراق بهادار،شماره یازدهم

-احمديان، اعظم ، 1389 ، اثر آزادسازي مالي بر توسعه مالي. مجله مطالعات مالي،(8)191-202

-پیرائی، خسرو و شهسوار، محمد رضا،1388،  تأثیر متغیرهاي کلان اقتصادي بر بازار بورس ایران ، فصلنامه پژوهشهاي اقتصادي، شماره اول، بهار 1388 ،صفحات .38-21

-جونز، چارلز پارکر،1382، مدیریت سرمایه‌گذاری ؛ ترجمه و اقتباس رضا تهرانی، عسگر نوربخش،انتشارات نگاه دانش

-سعیدي ،پرویز و کوهساریان، علی ( 1388 )، مجله تحقیقات اقتصادي، شماره 8- زمستان 1388 ، صفحات109-128

-شباهنگ، رضا(1380 )مدیریت جلد اول، انتشارات سازمان حسابرسی

-شوشتریان، زکیه و اکبري، علی ( 1386 )، بررسی تأثیر افزایش سرمایه از محل حق تقدم بر حجم معاملات سهام در بورس اوراق بهادار ایران ، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره بیست و ششم، شماره اول، بهار 1386 (پیاپی50) ، ویژه نامه حسابداري.

-طيبي، كميل، مرتضي، سامتي و ليلا، تركي، 1390 ، اثر آزادسازي مالي بر نوسانهاي رشد اقتصادي كشورهاي منتخب درحالتوسعه. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوين،(20و 19) :16-1

-مجیدی،علی فقه،احمدزاده،خالد،گودینی،سعیده،1396، بررسی رابطه آزاد سازی، توسعه مالی و رشد اقتصادی در کشورهای اوپک،مقاله 6، دوره 5، شماره 17، بهار 1396، صفحه 97-120  

-Bekaert, G/. And C. Harvey, (2000), Foreign Speculators and emerging equity markets, Journal of Finance 55(2), 565-613.

-Claessens,S,. Klingebiel, D& Schmukler, S, (2001), " FDI and Stock Market Development: Complements or Substitutes?" www.google.com

-Henry, P.B., (2000)," Stock Market Liberalization, Economic Reform and Emerging Market Equity," Journal of Finance, 2,529-564

-Long, V, T, (2008)," Empirical Analysis of Stock Return Volatility with Regime Change Using GARCH Model: The Case of Vietnam Stock Market",http://www.vdf.org.vn/workingpapers/vdfwp084.

-Mishkin,F.,2001,"Financial policies and the prevention of financial crises in emerging market countries, NBER working paper 8087.

-Menyah. K., & Nazlioglu. S., & Rufael.Y. (2014). Financial Development, Trade Openness and Economic Growth in African Countries. Economic Modelling, 37: 386–394.

-Qi Li, (2002), "Market Opening and Stock Market Behavior: Taiwan's Experience", International Journal of Business and Economics, 2002, Vol.1, No.1, 9-15.

-Rodrik,D.,1998,"Who needs capital account Convertibility? In Should the IMF Pursue Capital Account Convertibility?, Princeton Essays in International Finance No.207.