مطالعه اثر تقویمی بر بازارهای مالی - قسمت دوم

آریل در سال 1891 برای اولین بار الگوی گردش ماه را برای اثر چرخش ماه شاخص سهام آمریکا در طول سالهای
1863-91 آزمون نمود. او از مدل رگرسیون دارای متغیرهای مجازی برای آزمون فرضیه اش استفاده کرد. وی
ماههای مبادله سهام را به دو نیمه تقسیم نمود؛ به طوری که نیمه اول هر ماه با روز آخر کاری ماه قبل شروع می
شد. با بررسی داده های مربوط به شاخص بورس نیویورک وی دریافت که برای نیمه نخست ماه های تقویمی
متوسط بازده سهام بطور معنادار مثبت و برای نیمه دوم ماه های تقویمی منفی است .
3
اثر ماههای خاص سال، اثر پایان سال )اثر ژانویه، اثر دسامبر( سال یا به تعبیر دیگر اثرات آخر سال مورد توجه
بیشتر محققان قرار گرفته است و اصلی ترین حوزة بررسی در مطالعات کاربردی بی قاعدگی های بازار را به خود
اختصاص داده است. طی سالهای گذشته مطالعات زیادی بیانگر آن بوده اند که بازدهی سهام؛ بخصوص سهام
شرکت های کوچک در نخستین ماه سال میلادی نسبت به سایر ماه ها بطور معناداری بیشتر است .
بنابراین این پدیده که در بسیاری از بازارهای مالی دنیا مورد بررسی قرار گرفته است؛ به اثر ژانویه معروف است.
همچنین آنچه در آخرین ماه سال در بازارهای مالی بسیاری از کشورها دیده شده و مورد بررسی قرار گرفته؛ وجود
پدیده در جهت عکس اثر ژانویه است که به اثر دسامبر مشهور می باشد. این اثر نیز بیان می دارد میانگین بازدهی
سهام در آخرین ماه سال نسبت به سایر ماه ها کمتر است. برخی از عواملی که در شکل گیری اثرات مذکور در
بازار سهام مورد توجه قرار گرفته به صورت زیر بیان می شود.
الف( فرضیه انتقال ضرر مالیاتی
مطالعات به عنوان عامل اصلی ظهور پدیده دسامبر و ژانویه به چشم می خورد، فرضیه انتقال ضرر مالیاتی است.
واچتل نخستین کسی بود که این دلیل را برای توجیه اثر ژانویه در بورس آمریکا در سال 1842 مطرح نمود. او
بیان کرد که سرمایه گذاران با نزدیک شدن پایان سال، سهامی را که در طول سال کاهش ارزش داشته را می
فروشند تا از مالیات هایشان بکاهند. به همین دلیل، قیمت سهام به دلیل افزایش عرضه، کاهش می یابد. با پایان
سال و در ماه ژانویه فشار فروش بتدریج کم شده و قیمت ها به سطوح تعادلی شان باز می گردند که نتیجه این
فرآیند ایجاد بازدهی بیشتر در اوایل ژانویه است .
ب( فرضیه آرایش پرتفوی
دلیل دیگری که برای اثر ژانویه مطرح شده این است که معمولاّ مدیران صندوق های سرمایه گذاری تمایل دارند
گزارش سالانه عملکرد شرکت، گزارشی مطلوب و مورد پسند سرمایه گذاران باشد. به طوری که در لیست شرکت
های موجود در پرتفوی آنها از سهام شرکت هایی که طی سال کاهش ارزش شدیدی داشته اند، خبری نباشد.
بنابراین دست به آرایش پرتفوی خود نموده و اقدام به فروش سهام کاهش ارزش یافته می نمایند .
ج( فرضیه اطلاعاتی
نکته قابل توجه دیگری که می توان به عنوان یکی دیگر از دلایل اثر ژانویه عنوان کرد، فرضیه اطلاعاتی و انتشار
اطلاعات است. رزفو کینی با تأیید اثر ژانویه اظهار داشتند که ژانویه ماهی است که شرکت ها مجبورند گزارش
های مهم مالی مانند صورتهای مالی و گزارشات حسابداری سالانه خود را به اطلاع عموم و بورس اوراق بهادار
برسانند. بنابراین در این ماه عدم قطعیت ها و احتمالات ناشی از گزارشات مالی و اخبار خوب یا بد همراه با آنها
به چشم می خورد .
د( فرضیه افزایش نقدینگی
افزایش گسترده فعالیت های تجاری و بازرگانی در دوره های نزدیک به پایان سال مالی، سبب کسب سودهای
سرشار در ماه دسامبر برای صاحبان این گونه فعالیت ها می شود؛ در نتیجه مقدار زیادی از این نقدینگی به ماه
ژانویه منتقل میگردد .
4
همچنین در ژانویه به علت دریافت پاداش، حقوق و مستمرات بازنشستگی، خانوارها نقدینگی مناسب تری نسبت
به سایر ماهها در اختیار دارند .